Hipoglikemia, czyli niedocukrzenie, zwane potocznie spadkiem cukru, to stan znacząco obniżonego poziomu glukozy we krwi, który może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Jeśli jesteś diabetykiem, koniecznie zobacz, jak zapobiegać takim epizodom.
Według przyjętych norm rozpoznaje się hipoglikemię, gdy pomiar stężenia glukozy wskazuje wartość niższą niż 3,9 mmol/l (<70 mg/dl). I to niezależnie od występowania objawów, które u części osób mogą manifestować się dopiero przy niższych wynikach glikemii.
Gdy brakuje glukozy…
Glukoza to cukier prosty, stanowiący podstawowe źródło energii dla organizmu. Odpowiada ona za właściwe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego oraz warunkuje prawidłową pracę wszystkich narządów wewnętrznych. Sam mózg człowieka potrzebuje powyżej 100 g glukozy w ciągu doby, a nie ma możliwości jej syntetyzowania i magazynowania. Utrzymujący się deficytowy poziom glukozy we krwi może prowadzić do zaburzeń w pracy mózgu i jego nieodwracalnego uszkodzenia.
Przyczyny hipoglikemii
Do rozwoju hipoglikemii najczęściej dochodzi u osób chorych na cukrzycę. Ich organizmy nie potrafią efektywnie wykorzystywać glukozy dostarczanej z pożywieniem, co prowadzi do hiperglikemii, czyli zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi. By go obniżyć, chorzy biorą insulinę lub doustne leki przeciwcukrzycowe, które mogą spowodować nadmierny spadek stężenia glukozy w krwioobiegu.
Ryzyko wystąpienia hipoglikemii u diabetyków rośnie w przypadku:
- przyjęcia zbyt dużej dawki insuliny lub leków doustnych,
- niespożycia posiłku w odpowiednim czasie po wstrzyknięciu insuliny,
- zjedzenia po iniekcji posiłku o niedostatecznej kaloryczności,
- zbyt szybkiego wchłonięcia się insuliny po zastrzyku, np. podczas upałów.
Czynnikami mogącymi spowodować niedocukrzenie u osób zdrowych są:
- restrykcyjna dieta, skutkująca niedożywieniem,
- zbyt długie przerwy między posiłkami,
- zbyt krótki sen i odpoczynek,
- zbyt niska lub niedostosowana aktywność fizyczna,
- uporczywe wymioty i przewlekłe biegunki,
- alkohol i używki.
Hipoglikemia stanowi również jeden z objawów chorób, takich jak: nadczynność tarczycy, niewydolność nerek i nadnerczy, guzy insulinowe trzustki, niewydolność wątroby, niedoczynność przysadki czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Objawy niedocukrzenia
Ból głowy, nudności, uczucie wilczego głodu, kołatanie serca, drżenie rąk, drżenia mięśniowe, bladość skóry, mrowienie wokół ust, nadmierna potliwość to najczęstsze, ogólne objawy hipoglikemii.
Niedobór glukozy w ośrodkowym układzie nerwowym manifestuje się poprzez: bóle i zawroty głowy, zaburzenia koncentracji, widzenia i mowy, nerwowość, zachowania nieadekwatne do sytuacji, dezorientację, senność, drgawki, utratę przytomności, śpiączkę hipoglikemiczną.
Leczenie hipoglikemii
Głównym celem doraźnego leczenia hipoglikemii jest podniesienie poziomu glukozy we krwi. Najłatwiej to osiągnąć dzięki spożyciu produktu bogatego w szybko wchłaniane cukry proste, np. gotowych produktów, specjalnych dla diabetyków albo po prostu owocu, soku owocowego czy łyżeczki dżemu lub miodu. Kolejnym krokiem powinno być zjedzenie posiłku zawierającego cukry złożone, np. chleba czy ziemniaków, by zapobiec nawrotowi hipoglikemii po zużyciu przez organizm tej pierwszej, „interwencyjnej” dawki węglowodanów.
Jeśli niedocukrzenie przebiega z utratą przytomności, konieczna jest bezzwłoczna, profesjonalna pomoc medyczna. W takich przypadkach leczenie polega na dożylnym zaaplikowaniu roztworów cukrów prostych oraz postępowaniu ukierunkowanym na walkę z przyczynami rozwoju hipoglikemii.
Zapobieganie epizodom hipoglikemii
Podstawowym sposobem zapobiegania niedocukrzeniu jest częste oznaczanie glikemii za pomocą glukometru i szybka reakcja w przypadku sygnałów ostrzegawczych. Istotne jest również regularne spożywanie posiłków, przestrzeganie zaleceń dietetycznych, wysypianie się, systematyczne uprawianie dostosowanej do możliwości organizmu aktywności fizycznej oraz przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych o wyznaczonych porach dnia i w zalecanych dawkach.